Waterontharder
In Nederland bestaat de kans dat je woont of een horecagelegenheid hebt in een omgeving waar het water dat wordt opgepompt een hoge hardheid heeft. Hard water bevat veel kalk in de vorm van calcium en magnesium, en dus is de kans groot dat je vroeg of laat te maken gaat krijgen met kalkaanslag.
Waterontharding is dan de oplossing. Een waterontharder is een zuiveringssysteem die er voor zorgt dat het water dat uit de kraan komt onthard wordt, en dus minder kalk bevat. Dit kan er onder andere voor zorgen dat je leidingen minder snel verstoppen en dat huishoudelijk materiaal langer meegaat, zoals je wasmachine of vaatwasser.
Snel naar pagina:
> Voordelen
> Waterontharder kopen
> Werking
> Prijzen
> Noodzaak?
> Waar plaatsen?
> Wanneer plaatsen?
> Onderhoud
Wat is hard water?
Met hard water bedoelt men over het algemeen water met kalk erin. Hard water is makkelijk te ontdekken wanneer kalkplekken bijvoorbeeld zichtbaar worden in de omgeving van je douche of op de kraan. Hard water is niet schadelijk voor de gezondheid, maar er bestaan wel nadelen.
Hoe een waterontharder in huis werkt
In Nederland vindt het zuiveren van water vaak op massale schaal plaats met grote waterzuiveringsinstallaties (zie ook de video van Vitens hieronder). De waterontharder die je zelf in huis kan halen is eigenlijk niks anders dan een miniatuurvorm van een waterzuiveringsinstallatie. In de waterontharder zit vaak een sterke filter die werkt op ionenwisseling. Bij een ionenwisseling worden door middel van een harsmethode ongewenste elementen uit een vloeistof gehaald, in dit geval kalk uit het water. Het water dat jouw huis binnenkomt wordt zodoende direct naar de waterontharder geleidt, die te grote hoeveelheden calcium en magnesium onmiddellijk uit het water haalt.
Als het water door de filter van de waterontharder wordt geleid, zullen de harsbolletjes binnen deze filter aan het werk moeten. De harsbolletjes worden geladen met natrium (zout), die er voor zorgen dat calcium en magnesium blijven hangen, terwijl natrium wordt afgegeven aan het water. Als gevolg hiervan zal het harde water veranderen in zacht water met amper tot geen kalk. De filter zal zo nu en dan moeten worden gespoeld om de harsbolletjes optimaal werkend te houden en vrij van kalkresten. Dit wordt ‘regeneratie’ genoemd.
Het schoonspoelen van de harsbolletjes (regenereren)
Regelmatig moet de ionenwisselaar onderhouden (schoongespoeld) worden omdat na verloop van tijd de harsbolletjes hun werking zullen verliezen als de kalk te lang blijft hangen. Dit noemt men verzadiging van de harsbolletjes. Om de goede werking van de waterontharder te behouden zal daarom regeneratie plaatsvinden, dit is het reinigen van de filter. De filter wordt schoongespoeld met natrium, waardoor de kalk de omgekeerde weg bewandelt en verdwijnt in het riool.
Regenereren neemt doorgaans een periode van hoogstens een half uur in beslag waarop je even geen zacht water uit de kraan krijgt. Dit kan overigens op momenten waarop je geen gebruik maakt van het water, bijvoorbeeld ’s nachts. De harsbolletjes die op het hoogtepunt vol zitten met kalk worden zo weer gezuiverd tot harsbolletjes met natrium, waardoor de waterontharder weer optimaal kan functioneren. Wil je ook tijdens het regenereren zacht water? Dan kun je kiezen voor een ontharder met dubbele harscilinder.
Het zoutreservoir
Bij het reinigen van de filter wordt via een zoutreservoir pekelwater (zout water) over de harsbolletjes gespoeld. Dit zoutreservoir dient handmatig te worden bijgevuld wanneer de zout in het reservoir op is. Het bijvullen is niet altijd even makkelijk, omdat de waterzuivering vaak plaats vindt in een kelder of ergens het dichtst bij de grond. Houd rekening bij het plaatsen van het zoutreservoir en de waterontharder, deze twee kunnen los van elkaar worden geplaatst. Zo kan het zoutreservoir bijvoorbeeld op een gunstigere plek staan met het oog op het bijvullen hiervan.
Een waterontharder tegen de kalk, waarom?
Overal waar je water gebruikt, kan kalk ontstaan. Denk daarbij aan je wasmachine, vaatwasser, gootsteen en uiteraard je douche. Kalk in je wasmachine kun je bijvoorbeeld ontdekken op het verwarmingselement. Het kalk zorgt ervoor dat de apparaten die je gebruikt sneller af zijn. Ook kan het ten koste gaan van de smaak van je koffie of thee, omdat het koffiezetapparaat of de waterkoker ook in aanraking komen met water.
Kalk tussen de tegels in de douche zijn een zeer bekend voorbeeld. De kalk zorgt voor een minder frisse uitstraling en tevens voor een muffe geur. De waterontharder kan in veel gevallen al een hoop moeite of slijtage van apparatuur schelen.
Over welke hardheid mag mijn water beschikken?
De manier waarop in Nederland de mate van hardheid van het water wordt aangegeven, heet Duitse hardheid (Dh). In Nederland bestaan strikte normen over de hardheid van het water dat bij mensen uit de kraan mag komen. Over het algemeen liggen de waarden voor de hardheid tussen de 5,6 en 14 graden Duitse hardheid, hetgeen vrij zacht tot gemiddeld hard water inhoudt.
Hoe zachter het water hoe beter?
Dit is tot op zekere hoogte waar, maar een te lage hardheid van het water is ook niet aan te raden. Dit kan onder andere gevolgen hebben voor de kwaliteit van je servies of glaswerk. Daarbij komt nog dat het menselijk lichaam behoefte heeft aan een bepaalde mate van calcium en magnesium. Volledige ontharding van het water is daarom zelfs slecht.
Hoe zit het met de hardheid van het water in mijn buurt?
Verreweg het grootste deel van het water in Nederland wordt opgepompt uit de bodem. Het water dat thuis uit de kraan stroomt kent zijn oorsprong in regenwater uit de grond of water uit een rivier. Voordat dit water wordt opgepompt heeft het al veel mineralen opgenomen, zoals kalk. Het kan daarom per gebied verschillen hoeveel kalk er in het water zit. Woon je in een gebied waar veel calcium en magnesium in de grond zit, dan is de kans groot dat je water een relatieve hoge hardheid heeft.
De hardheid van het water kan kan per provincie of zelfs per gemeente verschillen. In Gelderland, en met name rond de Veluwe, zal je vaak zachter water tegenkomen, terwijl in Noord-Brabant en de Randstad het water tamelijk hard is. Friesland heeft over het algemeen zachter water, terwijl Groningen en Drenthe gemiddelde waarden hebben voor de hardheid van het water. Met een waterontharder kun je er zeker van zijn dat het water uit je kraan van de juiste hardheid is.
Welke waterontharders bestaan er?
Doorgaans bestaan er 4 verschillende typen waterontharders:
- één die werkt op basis van de eerder genoemde ionenuitwisseling
- de andere door het gebruik van een magneet
- nog een andere met het gebruik van polyfosfaten
- tot slot de omgekeerde osmose
De eerste twee vormen leveren water voor menselijke consumptie, de laatste twee manieren van waterontharding worden met name gebruikt in fabrieken of zwembaden.
De waterontharder die werkt op basis van ionenuitwisseling zal worden ingebouwd in de bestaande waterleidingen, door een stuk waterleiding te vervangen met het apparaat. In deze vorm zal de filter de mineralen die zorgen voor kalk onderscheppen. De werking hiervan is goed maar het heeft wel een hoog kostenplaatje, vooral het telkens bijvullen van regeneratiezout kan op jaarbasis en afhankelijk van de grootte van jouw huishouden vrij hoog uitpakken.
Het andere type waterontharder voor thuis of in de horeca is met gebruik van een magneet. Deze magneet zal op de bestaande waterleiding worden geklemd en vervolgens de schadelijke mineralen die binnenkomen neutraliseren. Deze vorm is echter in de praktijk nog niet goed getest. Uitkomsten van meerdere onderzoeken spreken elkaar in deze tegen. Zodoende kan niet worden aangetoond of de waterontharder op magneetbasis ook daadwerkelijk helpt om het water zachter te maken.
Daarnaast bestaan nog twee vormen van waterontharding die zorgen voor zeer zacht water, zo zacht dat mensen het niet kunnen consumeren, omdat het schadelijk of zelfs gevaarlijk kan zijn voor de gezondheid. De eerste vorm van waterontharding op basis van ionenwisseling is dus de beste keus voor in huis.
Sturen op volume of tijd
Het systeem van een waterontharder kan sturen op volume of tijd, maar wat houdt dit in? Als een waterontharder stuurt op volume, houdt het systeem zelf bij op welke momenten je veel of weinig water gebruikt, op momenten van lage volume zal het systeem overgaan tot regeneratie, oftewel het schoonspoelen van de filter. Bij een systeem dat werkt op tijdbasis is dit wat moeizamer, deze regenereert naar verstreken tijd. Wanneer je thuis geen vaste patronen hebt betrekkende watergebruik, dan is de waterontharder die stuurt op tijd niet ideaal. Dit kan bijvoorbeeld voorkomen in een gezin of studentenhuis waar minder vaste tijden zijn voor waterverbruik. Een automatische bypass bij de waterontharder kan er overigens voor zorgen dat tijdens momenten van regeneratie water langs de filter wordt geleid, zodat je toch normaal water kunt gebruiken.
Wat zijn de kosten en baten van een waterontharder?
We gaan hierin uit van waterontharders voor particulier gebruik. Van waterontharders is bekend dat goedkoop betekent duurkoop, oftewel, een waterontharder van mindere kwaliteit brengt nog behoorlijke kosten met zich mee. De goedkopere waterontharders kennen een veel kortere levensduur. Ook de kwaliteit van de waterzuivering is een stuk minder. Als je een hogere prijs betaalt voor een waterontharder zal zich dit naar verloop van tijd terugbetalen. Voor een kwalitatief goede waterontharder moet je als consument toch al gauw denken aan een prijs richting de €1000 euro.
Let er bij de aanschaf van een waterontharder ook op hoeveel water per dag het systeem kan verdragen. Niet alle systemen kunnen namelijk de hele dag hun werk doen, met als gevolg een deel van de dag hard water. Op het systeem van de waterontharder vallen tevens digitaal zaken af te lezen, zoals: waterhardheid, interval, regeneratie, tijd, taal, volume en meer.
Plaatsing
Je kunt een waterontharder op meerdere plekken kwijt, zonder in het zicht te staan. Vaak wordt het systeem in de kelder of bij de meterkast geplaatst, waar alle kranen in het huis vaak zijn aangesloten op een centrale sturing. Zoals eerder aangegeven kunnen het zoutreservoir voor de waterontharding en de ontharder zelf op bepaalde afstand van elkaar functioneren. Doorgaans kan hier tot 7 meter afstand tussen zitten, zodat het zoutreservoir makkelijk bijgevuld kan worden. Hoe groter de afstand tussen zoutreservoir en de waterontharder zelf, hoe hoger vaak de prijs.
Regelgeving
Zoals ook beschreven op de site van www.vitens.nl moet er aan bepaalde regelgeving gehouden worden bij de plaatsing van een waterontharder.
Een paar van die regels zijn:
- Bij een ontharder op basis van ionenwisseling kan het water vervuild zijn door de ontharder. Dit water mag niet terugstromen in het drinkwaternet. Daarom is een terugstroombeveiliging van het type CA nodig
- De afvoerleiding van de installatie moet via een zichtbare onderbreking op de riolering worden aangesloten
- Voor ontharders met een verwisselbaar filter is een controleerbare keerklep van het type EA wettelijk verplicht
- Het toestel moet voorzien zijn van een Kiwa Water Mark-certificaat (of een andere door de overheid erkende kwaliteitsverklaring) om aantoonbaar te voldoen aan de ‘Regeling materialen en chemicaliën drink- en warm tapwatervoorziening (Staatscourant 2011, nr. 11911)’
Denk er ook aan dat een ontharder kan zorgen voor drukverlies van ongeveer 70 kPa (0,7 bar). Dit betekent dat de waterdruk op kranen en douche afneemt. Daarnaast is het zo dat als je onthard drinkwater ter beschikking stelt aan derden via een collectief leidingnet (bijvoorbeeld in een horecagelegenheid of sportschool), mag de hardheid van het water niet verder verlaagd worden dan de wettelijke norm van 5,6 graden dH. Voor collectieve installaties geldt dat het water periodiek moet worden bemonsterd als onthard water wordt gebruikt voor menselijke consumptie. Ook is een meetprogramma verplicht.